Piwonie w ogrodzie - kiedy i jak je sadzić i pielęgnować
Sadzenie piwonii – jak to robić i kiedy sadzić piwonie
Niekwestionowane królowe lata – piwonie – należą do najpopularniejszych roślin ogrodowych o szerokim zastosowaniu. Pozornie uprawa tych roślin nie jest trudna, jednak drobne niedopatrzenia w zabiegach mogą powodować, że nie osiągniemy sukcesu w uprawie i zniechęci nas to do ich posiadania w ogrodzie. Poczytajcie zatem, w czym tkwi siła sukcesu w uprawie piwonii…
Kilka słów o pochodzeniu piwonii
Nazwę rodzajową piwonie zawdzięczają Karolowi Linneuszowi, który w 1753 r. nadał im nazwę Paeonia. W naturze można je spotkać w południowej i wschodniej części Europy oraz w Azji - głównie w Chinach. Spotyka się je również w zachodniej części Ameryki Południowej. Szczególne miejsce piwonia odgrywała w cesarskich ogrodach Chin, gdzie miała swoje zaszczytne miejsce. Chińczycy znali ją już w 1000 roku p.n.e. Zajmowali się hodowlą nowych odmian, a stworzone odmiany były tak piękne i cenne, że miały ogromną wartość. To czyniło je cennym wianem młodej panny, a także wartościową schedą po zmarłym. W czasach panowania dynastii Quing w 1903 r. piwonia otrzymała szlachetne miano kwiatu narodowego, które jednak za czasów Republiki Chińskiej, po ponad ćwierćwieczu panowania, zostało jej odebrane na rzecz kwiatu śliwy. Jednak ten symbol bogactwa, zdrowia i radości nadal ma w Chinach znaczenie kulturowe. Kwiaty piwonii nadal utożsamiane są z najwyższą elegancją, pięknem i dobrobytem. To znajduje do dziś odzwierciedlenie w malarstwie, literaturze, czy rzemiośle. Piwonie równie cenione były w Japonii, gdzie symbolizowały szczęście. W Europie uprawa tych roślin ma znacznie krótszą historię, bo pojawiły się tu w XVIII w. za sprawą daru cesarza Chin dla cesarzowej Józefiny. Znacząca kolekcja piwonii w formach zielnych trafiła do ogrodów cesarskich w Malmasoin. Piwonie krzewiaste zostały spopularyzowane dzięki brytyjskim zbieraczom roślin, gdzie za ich przyczyną trafiały do słynnego ogrodu królewskiego w Kew. W Europie popularność tych roślin przechodziła różne fazy. Piwonie cieszyły się ogromnym powodzeniem aż do wybuchu II wojny światowej, później dopiero od ok. 1980 r. znów nastała moda na uprawę piwonii.
Piwonia (Paeonia) 'Karl Rosenfield' | SPRAWDŹ OFERTĘ
Klasyfikacja piwonii
Z gatunków europejskich w uprawie największe znaczenie mają: piwonia lekarska (Paeonia officinalis), piwonia wąskolistna (Paeonia teniufolia), nazywana również delikatną lub koperkową, piwonia Młokosiewicza (Paeonia mlokosewitschii), piwonia wędrowna (Paeonia peregrina), piwonia Wittmanna (Paeonia witmanniana), zwaną także kaukaską. Wśród gatunków azjatyckich największą popularnością cieszy się piwonia chińska (Paeonia lactiflora). Wszystkie z nich to piwonie zielne (bylinowe). Oprócz nich spotyka się również piwonie o charakterze półkrzewów i krzewów. Ostatnio zyskały one znów sporą popularność, choć ich cena jest stosunkowo wysoka. Mają egzotyczny wygląd i piękne kwiaty o nietypowych dla piwonii kolorach, charakteryzują się zdrewniałymi, słabo rozgałęzionymi pędami, które dorastają do wysokości ok. 1 - 1,5 m. Należą do nich m.in.: piwonia Delavaya (Paeonia delawayi), piwonia Rocka (Paeonia rockii), a także botaniczne formy piwonii krzewiastej (Paeonia suffruticosa). Odrębną grupę stanowią mieszańce międzygatunkowe o nazwie pochodzącej od nazwiska japońskiego hodowcy Toichi Itoh. On jako pierwszy skrzyżował gatunki bylinowe z gatunkami krzewiastymi. Mieszańce Itoh przypominają piwonie krzewiaste, jednak są bylinami. W wyniku krzyżowania uzyskano rośliny odporne na wyleganie z uwagi na sztywniejsze pędy, niż u piwonii typowo bylinowych. Uzyskano również odmiany o kwiatach w wielu barwach, także w mieszankach barw.
Budowa i biologia piwonii
Część nadziemną piwonii tworzą łodygi z liśćmi i kwiatami, natomiast podziemną - zgrubiałe korzenie bulwiaste i cienkie korzenie. Rolą cienkich korzeni jest ich mocowanie w podłożu i pobieranie wody ze składnikami pokarmowymi. Zgrubiałe korzenie o wrzecionowatym lub cylindrycznym kształcie służą jako magazyn substancji zapasowych. Zgrubienia rozrastają się palczasto we wszystkie strony. Przy nasadzie pędów rośliny tworzą pąki odnawiające, z których corocznie wznawiana jest wegetacja. Te bulwiaste korzenie wraz z korzeniami cienkimi i częścią pędów nadziemnych tworzą karpę. U piwonii zielnych po zakończeniu sezonu wegetacyjnego część nadziemna zamiera, u drzewiastych w naszych warunkach klimatycznych - częściowo przemarza. Pędów nadziemnych może być od kilku do kilkudziesięciu. Tylko część pędów wydaje kwiaty, najczęściej po jednym, rzadziej na rozgałęzionych pędach, większą ilość. Kwiaty form wyjściowych mają płatki pojedyncze, ustawione spiralnie. U form uszlachetnionych płatków jest więcej, gdyż powstają z przekształconych pręcików lub słupków. Wysokość części nadziemnej jest zależna od gatunku i odmiany, warunków siedliskowych, wieku rośliny. Waha się w przedziale od 30 do 100 i więcej centymetrów.
Wybór i przygotowanie stanowiska = powodzenie w uprawie piwonii
Piwonie są roślinami światłolubnymi, stąd też dobrze rosną i obficie kwitną na miejscach nie zacienionych. Sadzone w lekkim zacienieniu będą kwitnąć z opóźnieniem. Najlepiej rosną też w oddaleniu od drzew i krzewów, gdzie nie muszą konkurować o wodę i składniki pokarmowe. Dobór stanowiska jest w przypadku tej grupy roślin bardzo ważny. Z uwagi na wrażliwość na silne wiatry (ciężkie kwiaty i tendencja do ich wyłamywania) należy wybrać takie miejsce, gdzie będą osłonięte przed wiatrem, ale z niezbyt zwartymi osłonami (utrzymywanie wilgoci i zacienienie). Przepływ powietrza powinien być swobodny. Odpowiednie warunki glebowe to właściwie każda dobra, strukturalna gleba ogrodowa. Najkorzystniejsza jest gleba piaszczysto-gliniasta, głęboko uprawiona, o dużej zawartości próchnicy i wilgotności. Na glebach piaszczystych piwonie wytworzą więcej pędów i liści, ale będą słabiej kwitły. Natomiast na glebach cięższych – kwitnienie będzie obfite, a kwiaty intensywniej wybarwione, ale będą wolniej się rozrastać. Odpowiedni odczyn to pH 6-7. Dla roślin tego gatunku ważne jest, aby podłoże odznaczało się wyższą zawartością związków fosforowych i potasowych, niższą – związków azotowych. Piwonie przenawożone azotem mają dużo zielonej masy, lecz słabiej kwitną, są podatniejsze na choroby grzybowe. Warto wybrać też stanowisko, na którym poziom wody gruntowej nie będzie wyższy niż 1,2m. Można też zdrenować wybrane miejsce, aby korzeniom nie groziło długotrwałe zalanie. Piwonie korzenią się bardzo głęboko, dzięki czemu mają zdolność korzystania z wody zlokalizowanej w głębszych warstwach gleby. Po wybraniu miejsca czas na jego przygotowanie. Jeśli gleba jest dobrej jakości, wystarczy przekopać ją na głębokość 50 – 60 cm lub głębiej. Jeśli jednak gleba jest zwięzła i ciężka, trzeba ją rozluźnić przez dodanie dobrze rozłożonego obornika lub kompostu, torfu i piasku (w zależności od zwięzłości). Gleby zbyt lekkie wzbogacamy gliną, nawozami organicznymi i torfem. Można także dodać mączkę kostną.
Piwonia (Paeonia) 'Rosea Plena' | SPRAWDŹ OFERTĘ
Termin i sposób sadzenia oraz przesadzania piwonii
Najlepszą porą sadzenia piwonii jest druga połowa sierpnia/ początek września, chyba że jest bardzo ciepło, wówczas termin ten lepiej opóźnić. Najczęściej rozmnaża się je przez podział karp, które po podzieleniu powinny mieć zdrowe korzenie i co najmniej 3 – 5 dobrze wykształconych oczek. Ważnym czynnikiem jest głębokość sadzenia. Przyjmuje się, że pąki powinny znajdować się na głębokości 3 – 5 cm poniżej gruntu, i co najważniejsze, to sadzić karpy „zielonym do góry”. W tym celu najlepiej pozostawić na karpie kawałki pędów, aby nie popełnić błędu. Karpę z należy rozłożyć równomiernie na przygotowanym podłożu, uważając aby nie połamać kruchych korzeni. Po ułożeniu dokładnie wypełnić dołek ziemią, wypełniając wszystkie puste przestrzenie między korzeniami, a następnie podlać i ponownie uzupełnić podłoże w wypłukanych miejscach. W zależności od sposobu uprawy piwonię lekarską sadzi się w rozstawie 40-50 x 50 m, piwonię chińską 70 x 80 cm, a silniej rosnące odmiany nawet 100 x 100 cm. Rozmnażając piwonie przez podział roślin w miesiącach sierpień – wrzesień, przed ich wykopaniem, pozbawiamy je liści. Tniemy, pozostawiając część pędów o długości 10 – 15 cm. Ostrożnie wykopujemy i delikatnie otrząsamy lub wypłukujemy wodą ziemię. Po wykopaniu rośliny dobrze jest przesuszyć w zacienionym i przewiewnym miejscu ( lekko powiędnięte korzenie są mniej łamliwe). Grubsze korzenie dzieli się ostrym nożem, mniejsze karpy – rozrywa się rękami. Podczas dzielenia karp warto usunąć chore korzenie, przycinając je do zdrowego miejsca. Odpowiedni materiał sadzeniowy powinien mieć 3 – 5 zdrowych pąków i 1 – 3 korzeni o długości 10 – 15 cm. Tak przygotowany sadzimy na przygotowane wcześniej miejsce. Piwonie mogą rosnąć na jednym miejscu nawet 15 do 20 lat.
Cięcie piwonii i inne prace pielęgnacyjne
Efektowne kwiaty możemy uzyskać dzięki usunięciu pąków bocznych. Tak postępuje się, jeśli chcemy uzyskać szczególnie duże kwiaty np. na uroczystość rodzinną. Poza tym do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie tych roślin należy spulchnianie i odchwaszczanie podłoża. Pamiętając, że korzenie, pędy i pąki piwonii są bardzo kruche, czynności te należy wykonywać ostrożnie. Każde uszkodzenie osłabia wzrost roślin i opóźnia kwitnienie. Nawadnianie piwonii najważniejsze jest w dwóch okresach: podczas tworzenia pąków (poł. VII - pocz. VIII) oraz wiosną w czasie pojawiania się pąków do całkowitego ich rozwinięcia. Jeśli do sadzenia odpowiednio przygotowaliśmy podłoże, to przez kilka lat nie musimy wykonywać dodatkowego nawożenia. W przypadku zaobserwowania słabszego wzrostu roślin, dostajemy sygnał do rozpoczęcia nawożenia. Wiosną, przy pierwszym spulchnianiu gleby, pod każdą roślinę dajemy odpowiednią dawkę nawozową, rozrzucając nawóz wokół rośliny i mieszając z ziemią. Drugą dawkę nawozu dajemy po przekwitnięciu roślin i trzecią - przed zawiązywaniem pąków kwiatowych. Do nawożenia można zastosować nawozy stałe z przewagą fosforu i potasu lub nawozy płynne z dodatkiem nawozów fosforowych. Po nawożeniu należy rośliny obficie podlać. Bezpośrednio po posadzeniu roślin można użyć lekkiego materiału do ściółkowania. Istotne jest to, aby nie był on podatny na gnicie i nie wnosił dodatkowej ilości azotu. Ściółkowanie stosuje się jednak rzadko. Na zimę nie stosuje się dodatkowego ściółkowania. Przygotowując rośliny do zimy na początku października ścinamy liście, aby usunąć źródło grzybów chorobotwórczych.
Błędy w uprawie piwonii – dlaczego piwonie nie kwitną
Często słyszy się od działkowiczów, że piwonie nie kwitną. Najczęstszą przyczyną jest niewłaściwe sadzenie i pielęgnacja. A więc, aby odnosić sukcesy w uprawie piwonii należy pamiętać, aby nie sadzić karp zbyt płytko lub zbyt głęboko, gdyż są one szczególnie na to wrażliwe. Ma to istotne znaczenie dla kwitnienia tych roślin. Pąki posadzonych roślin powinny znaleźć się dokładnie na głębokości 5 cm poniżej powierzchni terenu na glebach lekkich i o 1-2 cm płycej na glebach cięższych. Innym powodem jest nie rozdzielenie karpy po wykopaniu lub jej zbyt częste dzielenie i przesadzanie. W takim przypadku mogą nie odwdzięczyć się nam kwitnieniem przez długi czas. Pąki kwiatowe piwonii są wrażliwe na późne przymrozki, a także na choroby i szkodniki. Osłanianie przed przymrozkami i ochrona roślin także pomoże w osiągnięciu sukcesów w ich uprawie. Przyczyną nie zakwitania piwonii mogą być także niedożywienie lub przenawożenie azotem. Niedobór składników w glebie może wystąpić, gdy posadzimy rośliny zbyt blisko drzew i krzewów. Natomiast nadmiaru azotu w glebie możemy pozbyć się, wycinając kolejne pojawiające się liście. W ten sposób doprowadzimy do wyczerpania tego składnika w podłożu, a przy jednoczesnym uzupełnieniu o nawozy fosforowe i potasowe, pobudzimy rośliny do kwitnienia. Ciepła i bezdeszczowa wiosna prowadzi do niedoboru wody w glebie, co także ma wpływ na jakość kwitnienia piwonii, które w okresie ukazywania się pierwszych pąków mają największe zapotrzebowanie na wodę. Podobnie w okresie tworzenia pąków zapotrzebowanie na wodę wzrasta. Przyczynami słabego kwitnienia piwonii lub całkowitego braku kwiatów mogą być także uszkodzenia korzeni przez larwy szkodników takich, jak rolnice, czy drutowce, a najgorszym przypadkiem jest pojawienie się nicieni. Takie rośliny trudno już uratować.
Z jakimi roślinami łączyć piwonie
Piwonie najczęściej królują w naszych ogrodach, rzadziej spotykamy je w miejskich terenach zieleni, a to za przyczyną tego, że ich wielkie i ciężkie kwiaty po większych deszczach pokładają się na ziemi i są mniej przydatne w kompozycjach. W ogrodach natomiast najczęściej wykorzystuje się je jako tzw. solitery (sadzone pojedynczo) lub jako szpalery wzdłuż chodników i ścieżek. Sadzone pasmowo wzdłuż dróg można łączyć naprzemiennie z floksami, ostróżkami, tawułkami lub funkiami. Wokół grup stworzonych z piwonii można także stosować obwódki, w których wykorzystuje się niskie rośliny kwitnące takie, jak: floks szydlasty, ubiorek wieczniezielony, rogownica kutnerowata, żagwin ogrodowy. Łącząc zaś różne odmiany piwonii warto trzymać się zasady, aby tworzyć grupy jedno lub wielobarwne o odpowiednio dobranych kolorach, jednak nie mieszając odmian o różnym stopniu wypełnienia kwiatów. Jeśli sadzimy piwonie pełne, to nie dokładajmy do nich półpełnych lub pojedynczych.
Zastosowanie piwonii
Piwonia (Paeonia) 'Sarah Bernhardt' | SPRAWDŹ OFERTĘ
Ten królewski kwiat znajduje nie tylko zastosowanie w ogrodach, ale również chętnie jest wykorzystywany we florystyce. Doskonale prezentuje się w wazonie, roztaczając wokół bardzo przyjemny zapach, ale równie efektownie wygląda w bukiecie ślubnym. Co więcej - symbolizuje harmonię i wierność, a także powodzenie finansowe. We florystycznej symbolice piwonia utożsamiana jest z różnymi emocjami, zależnymi od barwy kwiatu. Kolor czerwony to namiętność i nowa miłość, różowy oznacza zrozumienie między partnerami, biały to czułość, ale uważajmy na purpurową piwonię - ona nie wyzwala pozytywnych emocji, gdyż oznacza hańbę. Poza wyrażaniem emocji piwonia ma także właściwości lecznicze. Piwonia lekarska znana była jako środek leczniczy już w starożytnych Chinach. Korzeń piwonii m.in. poprawiał trawienie, wspomagał serce i układ oddechowy, służył do leczenia ran. W ostatnich latach Chińczycy odkryli, że związki zawarte w piwonii są pomocne w leczeniu chorób autoimmunologicznych. W Rosji korzeń piwonii był wykorzystywany w medycynie ludowej jako środek uspokajający przy bezsenności, nadpobudliwości i w leczeniu impotencji. Dziś już wiemy, że to za przyczyną zawartości inhibitorów aromatazy, które obniżają poziom testosteronu i zwiększają poziom estrogenów. Piwonia znajduje zastosowanie w kosmetyce, a także w kuchni.
Ciekawostki 
Czy wiesz, że:
piwonie już od starożytności uznawano jako roślinę boską. Ich nazwa pochodzi od nazwy Peonas (Paionas), będącego przydomkiem Apollina – boga Słońca. Według mitologii greckiej leczył on rany bogów i herosów rośliną o nazwie paionia. Zazdrosny o efekty leczenia Asklepios zabił swojego ucznia Apollina, lecz inny bóg (wg różnych źródeł Zeus lub Pluton) zamienił go w kwiat piwoni.
w średniowieczu piwonia nazywana różą bez kolców była symbolem maryjnym. Nazywano ją także zielem świętego Jana, świętą różą, różą zielonoświątkową, różą Maryi, błogosławioną różą, różą Naszej Pani.
pod koniec XVIII wieku piwonie zielne dotarły z Chin do Europy, rozpoczęły się intensywne prace hodowlane nad nowymi krzyżówkami odmian. Jednym z pierwszych hodowców był Nicolas Lemon, który był twórcą różowej odmiany Piwonii 'Edulis superba "(1824r.). Odmiana jest jest nadal dostępna na rynku.
Największymi hodowcami piwonii byli Francuzi i Anglicy oraz Amerykanie.
w Europie piwonia lekarska była nazywana piwonią biednych.
Niektórzy wierzą, że sadzenie piwonii przed domem uchroni przed zawiścią i zazdrością ze strony sąsiadów.
Piwonia lekarska to roślina lecznicza, ale jak większość roślin leczniczych jest także rośliną trującą.
Sprawdź również nasze inne Poradniki sadzenia roślin:
