Jak i kiedy sadzić Czosnek Ozdobny, czyli poradnik uprawy
Jak uprawiać czosnek ozdobny
Przepiękne, najczęściej w różnych odcieniach fioletu, kwiatostany czosnku ozdobnego o kształtach przypominających dmuchawce zachwycają nas w okresie, kiedy przekwitają pierwsze wiosenne kwiaty cebulowe. Jego kwiatostany mogą być bardziej lub mniej zwarte, w kształcie okrągłych kul lub owalu są zebrane na szczycie prostych i sztywnych łodyg. Począwszy od kwietnia rozpoczyna się prawdziwy festiwal tych wspaniałych roślin.
Czosnek ozdobny i jego krewniacy
Czosnki to grupa roślin, która należy do rodzaju Allium i rodziny amarylkowatych. Jak wiele innych roślin, swoją nazwę rodzajową czosnki zawdzięczają Karolowi Linneuszowi. Te rośliny były już znane i używane przez starożytnych Rzymian. Ich nazwa pochodzi od słowa allium, co oznacza cebulę lub por. Czosnki to grupa roślin zarówno jadalnych, jak i ozdobnych. Do roślin jadalnych należą znane nam doskonale: czosnek jadalny, por, cebula zwyczajna i szczypiorek. Czosnki ozdobne dzieli się głównie na odmiany olbrzymie i niskie. W naturze czosnki można spotkać w Azji, na Bliskim Wschodzie, a także w Europie. Tak, jak wszystkie czosnki, te ozdobne również mają charakterystyczny zapach i smak.
Czosnek ozdobny - opis gatunku i rozmnażanie
Czosnek ozdobny ma sztywne łodygi, spomiędzy której wyrastają długie i wąskie liście. W zależności od odmiany łodyga może osiągać wysokość od 50 do 150 cm. Kwiatostany pojawiają się na szczytach łodyg i zazwyczaj przypominają dmuchawce, które mogą osiągać nawet do 30 cm średnicy. W kwiatostanach widoczne są małe, ale w dużej ilości sześciopłatkowe kwiaty. Te drobne kwiatki są skupione w baldachy lub kule. Kwiaty czosnku, w zależności od gatunku i odmiany mają barwę białą, fioletową w różnych odcieniach, purpurową, a nawet żółtą. Podstawową formą rozmnażania czosnków są cebule, których wielkość jest uzależniona od odmiany. Największe cebule ma czosnek olbrzymi, jego cebula może osiągać średnicę nawet 15 - 20 cm. Najmniejsze cebulki mogą mieć tylko 3 cm średnicy. Okrywy cebul również mogą się różnić niektóre są twarde, ściśle przylegające, inne mają łuskę luźną. Mniej popularną formą rozmnażania czosnków są nasiona. Uzyskane z siewu rośliny nie dają gwarancji powtórzenia cech rośliny matecznej. Nasiona wysiewa się jak najszybciej po zbiorze do mieszanki ziemi kompostowej i piasku. Ustawione w zacienionym miejscu powinny wykiełkować w ciągu trzech miesięcy. Czas oczekiwania na kwiaty w przypadku rozmnażania przez nasiona to ok. 2 - 3 lata.
Czosnek ozdobny (Allium) Gladiator | SPRAWDŹ OFERTĘ
Krok po kroku od cebuli do dorosłej rośliny
Uprawę czosnku ozdobnego można śmiało polecić początkującym ogrodnikom. To roślina, która ma małe wymagania i z pewnością zachęci do dalszej przygody z ogrodnictwem.
Krok 1 - wybór i przygotowanie stanowiska
Dobierz odpowiednie stanowisko do uprawy czosnku. Czosnek lubi stanowisko słoneczne i przepuszczalną glebę, piaszczystą lub piaszczysto-gliniastą o odczynie obojętnym. Jeśli posadzimy czosnek w półcieniu, będzi mniej okazały. Glebę przekop i oczyść z chwastów.
Krok 2 - sadzenie cebul czosnku ozdobnego
Cebule czosnku posadź w terminie jesiennym, we wrześniu-październiku. Przed sadzeniem warto sprawdzić jakość cebul. Zdrowe cebulki nie posiadają plam i przebarwień i nie są miękkie, a łuskę okrywającą mają suchą. Zgodnie z zasadami sadzenia cebul kwiatowych prawidłowa głębokość to 3-krotna wielkość sadzonej cebulki. Posadzone głębiej mogą nie wyrosnąć. Cebule umieść w dobrze spulchnionej ziemi, przekopanej szpadlem. Po posadzeniu wyłóż ściółkę na rabatę, np. kompost. Czosnek dobrze wygląda posadzony w grupach po kilka sztuk.
Krok 3 - prace pielęgnacyjne
Po posadzeniu wykonuj standardowe prace pielęgnacyjne, do których należy odchwaszczanie, podlewanie, nawożenie i przycinanie. Wyższe odmiany wymagają podpierania. Rośliny posadzone na suchej glebie oraz w czasie suszy należy regularnie podlewać, co zapewni dorodne kwiatostany. Odmiany wysokie zasilamy 2 - 3 razy w sezonie nawozami wieloskładnikowymi. Przekwitnięte kwiatostany ścinamy sekatorem wraz z pędami, aby nie osłabiać cebul i nie dopuszczać do rozsiewania nasion. Czosnek może rosnąć na jednym miejscu przez 3 - 4 lata. Po tym okresie warto cebule wykopać, rozdzielić i posadzić ponownie w odpowiedniej rozstawie. Rosnące zbyt gęsto, będą rosły słabiej.
Najpopularniejsze gatunki i odmiany czosnku ozdobnego 
Ta grupa roślin cebulowych jest dość zróżnicowana pod względem wysokości, rozmiaru i koloru kwiatów, a także kształtu kwiatostanów. Przedstawiamy niektóre z nich.
Czosnek okazały (aflatueński) (Allium aflatunense)
dorasta do wysokości 80-150 cm, kwiaty o średnicy 3 - 6 cm rozwijają się w maju. Łatwo rośnie i rozmnaża się, a wyrazisty kolor kwiatów doskonale kontrastuje z innymi roślinami w ogrodach naturalistycznych na rabatach bylinowych oraz w większych ogrodach skalnych. Do uprawy polecamy odmianę 'Purple Sensation.
Czosnek olbrzymi (Allium giganteum)
ta cebulowa bylina może osiągać wysokość od 80 nawet do 200 cm wysokości, ma duże liście dochodzące do 100 cm długości i ok. 10 cm szerokości oraz różowe kwiatostany średnicy 12 - 15 cm. To odmiana kwitnąca w czerwcu - lipcu. Czosnek olbrzymi 'Gladiator to niezwykle atrakcyjna odmiana na rabaty bylinowe, doskonała również na kwiat cięty zarówno świeży, jak i zasuszony. Podobne cechy posiada odmiana 'Globus o kwiatostanach o średnicy 15 cm.
Czosnek Ostrowskiego (kazachstański) (Allium ostrovskianum)
osiąga wysokość ok. 20-25 cm, kwiatostanem są luźne baldachy o średnicy 7 - 8 cm po 10 - 15 kwiatów w baldachu. Kwiaty fioletowo-różowe pojawiają się obficie w okresie czerwiec - lipiec. Czosnek Ostrowskiego znajduje zastosowanie w ogrodach skalnych, alpinariach, a także na obwódki rabat bylinowych. Wykorzystywany jest jako kwiat cięty.
Czosnek purpurowy (Allium atropurpureum)
wyróżnia się ciemnopurpurowymi kwiatami zebranymi w płaskokulistym kwiatostanie o średnicy 3 - 7 cm. Cała roślina osiąga wysokość 40 - 100 cm i nadaje się na rabaty bylinowe oraz na kwiat cięty do świeżych i suszonych kompozycji. Jest jadalny. Czosnek purpurowy można spotkać na stanowiskach naturalnych na Bałkanach w Rumunii, Bułgarii oraz na Węgrzech, a nawet w Turcji.
Czosnek błękitny (Allium caeruleum)
to cebulowa bylina o wysokości do 50 cm. Kwiatostany z kwiatami w kolorze niebieskim o intensywnym wybarwieniu są kuliste lub półkuliste i pojawiają się w czerwcu - lipcu. Nadaje się do ogrodów skalnych, na rabaty bylinowe i do pojemników. Kwiatostany nadają się na kwiat cięty. Zimową porą wymaga lekkiego okrycia. Czosnek błękitny wspaniale prezentuje się sadzony w dużych grupach od kilkunastu do kilkudziesięciu sztuk.
Czosnek Krzysztofa (białawy) (Allium cristophii)
osiąga wysokość od 30 do 60 cm, ma ciemnoróżowe kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, które rozkwitają w czerwcu. Czosnek białawy znajduje zastosowanie na rabatach bylinowych, w ogrodach naturalistycznych i skalnych. Na zimę wymaga okrywania.
Czosnek sztyletowaty (bułgarski) (Allium silicum)
znany także pod nazwą czosnek miodowy lub czosnek śródziemnomorski wyrasta do 60 cm. Kwitnienie czosnku sztyletowatego przypada na maj i czerwiec. Kwiaty mają barwę biało-różową lub kremowo-różową z dodatkiem zieleni. Czosnek sztyletowaty przyciąga wzrok swoimi kwiatami, które są bardzo atrakcyjne.
Czosnek kubkowaty 'Farrera (Allium cyathophorum var. farreri)
należy do grupy odmian niskich, osiąga zaledwie 20 cm wysokości. Wyróżnia się tym, że ma liczne liście, które nie zanikają podczas kwitnienia. Kwiaty tego czosnku mają kolor amarantowy i lekko zwisają, zebrane są w baldachy. Kwitnie w miesiącach lipiec - sierpień. Idealna roślina na rabaty bylinowe oraz do ogrodów skalnych. Kwiaty są wykorzystywane w bukieciarstwie. Długowieczny.
Czosnek karatawski (Allium karataviense)
dorasta do 30 cm, a jego cechą charakterystyczną są wywinięte na zewnątrz, niebieskawo zielone liście, dość szerokie (do 10 cm). Kwiaty są bladoróżowe, zebrane w baldachy o średnicy do 10 cm. Zakwitają w maju - czerwcu. Te niskie rośliny nadają się do obsadzania mis, na rabaty i do ogrodów skalnych. Kwiatostany wykorzystuje się w bukieciarstwie, zarówno w formie świeżej, jak i zasuszonej. Wymaga okrywania na zimę.
Czosnek południowy (Allium moly)
należy do grupy czosnków niskich, osiąga ok. 30 cm wysokości. Ozdobne są niebieskozielone liście oraz żółte kwiaty zebrane w luźne baldachy. Kwiatostany o średnicy 4 - 7 cm zakwitają w maju - czerwcu. To roślina okrywowa, ale nadaje się także do mis i ogrodów skalnych oraz na rabaty bylinowe. Kwiatostany nadają się na kwiat cięty, jest rośliną leczniczą. Wymaga okrywania na zimę. Cechą charakterystyczną jest szybkie rozrastanie się rośliny. Odmiana 'Moly Luteum wytrzymuje po ścięciu nawet do 3 tygodni.
Czosnek różowy (Allium roseum)
jest nazywany różanym czosnkiem i jest jadalny. Osiąga wysokość ok. 30 cm, kwitnie w kolorze różowym od połowy maja do końca czerwca. Kwiaty zebrane są w baldachy. Czosnek różowy (Allium roseum) ma pachnące kwiaty, które wabią owady: motyle i pszczoły.
Czosnek skalny (Allium montanum)
dorasta do wysokości 15 - 50 cm. Ma częściowo zimotrwałe liście w kolorze niebieskozielonym. Liście są płaskie. Zakwita w okresie lipiec - sierpień, a kwiaty są różowe, zebrane w półkuliste baldachy. To roślina okrywowa, do wykorzystania w ogrodach skalnych i na rabatach bylinowych. Jest miododajna, a kwiaty nadają się do cięcia i zastosowania w bukieciarstwie zarówno świeże, jak i zasuszone.
Czosnek Szuberta (Allium schubertii)
to niezwykle okazały czosnek ozdobny, dorasta do 30 - 60 cm wysokości, ale jego kwiatostany osiągają średnicę 25 - 40cm. Kwiaty ułożone są w kwiatostanie w formie baldachu z nierównomiernie ułożonymi szypułkami, co wygląda bardzo zjawiskowo. Przypomina nieregularny dmuchawiec. Nadaje się na kwiat cięty, świeży i zasuszany, a w ogrodzie na rabaty, do donic i ogrodów skalnych. Kwiaty są w kolorze różowym, wyjątkiem jest odmiana czosnku Szuberta 'Arctic Snow, której kwiaty są białe.
Czosnek wieloletni (szczypiorek) (Allium schoenoprasum)
ten dobrze znany wszystkim szczypiorek dorasta do wysokości 10 - 50 cm, liście są nitkowate, ciemnozielone i aromatyczne. Drobne kwiatostany w kształcie kuli mają kwiaty różowe i rozwijają się w maju i czerwcu. Jest zarówno rośliną jadalną, leczniczą, jak i ozdobną, którą można zastosować na rabatach bylinowych, w ogrodach skalnych oraz posadzić w misach i skrzynkach. Kwiatostany można wykorzystać w bukieciarstwie.
Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinium)
to nie tylko roślina jadalna i lecznicza. Wykorzystuje się ją jako roślinę okrywową na stanowiskach półcienistych i cienistych oraz wilgotnych. Ta ozdobna roślina nadaje się także na rabaty bylinowe, a jej białe kwiaty do ścinania. Okres kwitnienia przypada na kwiecień - maj. Czosnek niedźwiedzi jest znaną rośliną leczniczą, liście stosuje się do sałatek, na pesto, a sok z liści znalazł zastosowanie w dietach odchudzających. Na terenie kraju w miejscach dziko występujących znajduje się pod ochroną. Czosnek niedźwiedzi kupiony sklepie lub na plantacji może być uprawiany w ogrodach bez przeszkód.
Czosnek chiński (bulwiasty) (Allium tuberosum)
biało kwitnący czosnek bulwiasty jest rośliną jadalną i ozdobną. Dorasta do 25 - 100 cm. Kwitnienie przypada na lipiec i trwa aż do października. Idealna roślina do ogrodów naturalistycznych, skalnych o większej powierzchni oraz na rabaty bylinowe. Kwiaty wykorzystywane są we florystyce.
Inne czosnki ozdobne
Niektóre odmiany powstały w wyniku krzyżowania gatunków. Takim przykładem skrzyżowania dwóch gatunków Allium nutans i Allium lusitanicum jest czosnek bylinowy 'Millenium. Ma on kwiaty w kolorze różowo-fioletowym, kwitnie od lipca do sierpnia.
Kompozycje ogrodowe z czosnkiem ozdobnym
Z czym połączyć czosnek ozdobny w ogrodzie? Najchętniej wykorzystywane zestawy to czosnki i trawy lub turzyce. Takie zestawienia pozwolą sprytnie schować w źdźbłach traw usychające liście czosnku. W kompozycjach można wykorzystać najbardziej oczywiste połączenia z ostnicą cieniutką lub bardziej wyrafinowane z niższymi odmianami miskantów, imperatą cylindryczną 'Red Baron, rozplenicą japońską lub turzycami japońską, włosistą i Buchanana. Wspaniale wygląda również czosnek i hakonechloa smukła 'Aureola. Trawy i turzyce to najczęściej stosowane połączenia z czosnkiem ozdobnym, ale równie dobrze można wykorzystać inne rośliny. Czosnek olbrzymi, zwłaszcza odmiany o największych kulach kwiatostanów, świetnie komponują się z różami. Można także wykorzystać połączenia z piwoniami, ostróżkami, pluskwicami, kocimiętką, wilczomleczami, przywrotnikiem, czy szałwiami. Do wczesnowiosennych zestawień mogą być wykorzystane wczesne gatunki i odmiany czosnku z roślinami cebulowymi, jak: narcyzy, tulipany, czy pochodząca z rodziny szparagowatych, kamasja. Jeśli lubicie w ogrodzie połączenia bieli i fioletu, to ciekawie wygląda biały czosnek z kocimiętką lub wysokimi niebieskimi irysami. Gatunki czosnku o bardzo okazałych kwiatostanach można stosować jako rośliny soliterowe, najlepiej na tle niskich roślin okrywowych lub np. bukszpanu. Niskie odmiany czosnku wykorzystuje się na obwódki lub jako rośliny okrywowe, jak czosnek niedźwiedzi. Komponując rabatę z czosnkiem ozdobnym warto pamiętać, że czosnek "znika" i dlatego warto posadzić go w ogrodzie wśród innych roślin, które ukryją puste przestrzenie po przekwitnięciu.
Inne zastosowanie czosnku ozdobnego
Czosnek ozdobny znajduje nie tylko zastosowanie w ogrodach, ale również chętnie jest wykorzystywany we florystyce. Doskonale prezentuje się w wazonie, zarówno jako świeżo ścięty kwiat, jak i zasuszony. Do sadzenia w misach i donicach nadają się: czosnek błękitny, karatawski, południowy, Szuberta, a także czosnek wieloletni (szcypiorek). Czosnek ozdobny zawiera związki siarki, które odstraszają gryzonie, warto więc sadzić go w ogrodzie.
Ciekawostki
Czy wiesz, że:
odmiana 'Globemaster została wyhodowana w 1964 r. przez Holendra o nazwisku Jan Bijl, jednak w sprzedaży znalazła się znacznie później z powodu heterozji nasion.
odmiana 'Gladiator to krzyżówka Allium macleanii i Allium aflatunense, został wyhodowany pod koniec lat 70-tych XX wieku.
czosnek grzebieniasty (Allium carinatum) uchodził do 2017 roku za wymarły. Ostatnie wzmianki o tym gatunku pochodziły z 1924 r. ale jego obecność została potwierdzona w Toruniu.
czosnek dziwny (Allium paradoxum) został sprowadzony do Polski na przełomie XIX i XX w. przez botanika i pasjonata introdukcji egzotów – Friedricha Carlaa Hermann Paeske.
czosnek sztywny (Allium stictum) to relikt epoki lodowcowej. Jego jedyne stanowisko występowało na Pogórzu Kaczawskim. Dziś uznany za wymarły na terenie Polski.
czosnek dęty to nic innego jak dobrze znana nam cebula siedmiolatka (Allium fistulosum).
czosnek niedźwiedzi (Allium ursinium) jest rośliną jadalną i leczniczą. Wspiera system autoimmunologiczny, zapobiega chorobom serca i miażdżycy, pobudza trawienie, oczyszcza z toksyn i działa bakteriobójczo.
czosnek pospolity (Allium sativum), należący do tej samej rodziny co czosnek ozdobny, posadzony w sąsiedztwie truskawek wydziela substancję, chroniącą owoce truskawki przed szarą pleśnią.
